नवी दिल्ली : भारतीय कंपनी रुपेने देशातील वन नेशन वन कार्ड योजनेंतर्गत कॉन्टॅक्टलेस डेबिट आणि क्रेडिट कार्ड जारी केले आहेत. या कार्डांच्या मदतीने तुम्ही सार्वजनिक वाहतुकीपासून शॉपिंग मॉलपर्यंत सहज पैसे भरू शकता. त्याचबरोबर रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडियाचे (आरबीआय) गव्हर्नर शक्तिकांत दास यांनी शुक्रवारी कॉन्टॅक्टलेस कार्ड पेमेंट नियमात मोठा बदल केला आहे.
ज्याअंतर्गत आता तुम्ही विना पिन कॉन्टॅक्टलेस डेबिट व क्रेडिट कार्डसह 5 हजार रुपयांपर्यंत पेमेंट सहजपणे करू शकता. ही सुविधा 1 जानेवारी 2021 पासून देशभर लागू होईल. आतापर्यंत केवळ पिनशिवाय कॉन्टॅक्टलेस डेबिट आणि क्रेडिट कार्डशिवाय जास्तीत जास्त 2 हजार रुपये भरले जाऊ शकत होते.
कॉन्टॅक्टलेस डेबिट आणि क्रेडिट कार्ड म्हणजे काय- रुपेने चालविलेले हे कार्ड नॅशनल कॉमन मोबिलिटी कार्ड म्हणून वापरले जाऊ शकते. हे कार्ड स्मार्ट कार्डसारखे आहे. दिल्ली मेट्रोमध्ये असेच कार्ड चालते, जे आपण रिचार्ज करताच मेट्रोमध्ये प्रवास करू शकता. आता देशातील सर्व बँकांमध्ये, नवीन डेबिट आणि क्रेडिट कार्ड जारी करणाऱ्या रुपेकडे नॅशनल कॉमन मोबिलिटी कार्ड वैशिष्ट्य असेल. हे इतर वॉलेटप्रमाणेच कार्य करेल.
कॉन्टॅक्टलेस लेनदेन म्हणजे काय? – या तंत्रज्ञानाच्या मदतीने, कार्ड धारकास व्यवहारासाठी स्वाइप करण्याची आवश्यकता नाही. कार्ड मशीनवर जोडले जाते तेव्हा पॉईंट ऑफ सेल (पीओएस) दिले जाते. कॉन्टॅक्टलेस क्रेडिट कार्डमध्ये दोन तंत्रे वापरली जातात. ‘निअर फील्ड कम्युनिकेशन’ आणि ‘रेडिओ फ्रीक्वेंसी आयडेंटिफिकेशन’ (आरएफआयडी). जेव्हा या तंत्रज्ञानासह सुसज्ज असलेल्या कार्ड मशीनवर असे कार्ड आणले जाते तेव्हा देय स्वयंचलितपणे दिले जाते.
जर कार्ड मशीनच्या 2 ते 5 सेंटिमीटरच्या श्रेणीमध्ये असेल तर पैसे भरता येऊ शकतात. यासाठी मशीनमध्ये कार्ड घालण्याची किंवा ते स्वाइप करण्याची आवश्यकता नाही. दोन्हीपैकी पिन किंवा ओटीपी आवश्यक नाही. कॉन्टॅक्टलेस देयकासाठी कमाल मर्यादा 2 हजार रुपये आहे. एका दिवसात पाच संपर्कविहीन व्यवहार करता येतात. या रकमेपेक्षा जास्त देय देण्यासाठी, पिन किंवा ओटीपी आवश्यक आहे. परंतु आरबीआयच्या नियमांनुसार, 1 जानेवारीपासून कॉन्टॅक्टलेस देय देण्याची कमाल मर्यादा 5 हजार रुपये असेल.
कार्ड कसे मिळवायचे – हे कार्ड मिळविण्यासाठी आपल्याला आपल्या बँकेशी संपर्क साधावा लागेल. ही बँक 25 बँकांमध्ये उपलब्ध असण्याव्यतिरिक्त पेटीएम पेमेंट बँकेद्वारे हे कार्डदेखील दिले जाते. हे कार्ड एटीएममध्ये वापरताना 5 टक्के कॅशबॅक आणि आपण विदेशात प्रवास करताना व्यापारी आउटलेटवर देताना 10 टक्के कॅशबॅक मिळवितो. डिस्कव्हर आणि डायनर्स क्लब आंतरराष्ट्रीय व्यापारी व्यतिरिक्त रुपेचे हे कार्ड परदेशातील एटीएममध्येदेखील स्वीकारले जाते. हे कार्ड एसबीआय, पीएनबीसह देशभरातील 25 बँका पुरवतो.
ते कसे कार्य करतात- या सर्व कार्डांवर एक विशेष चिन्ह बनविले आहे. त्याच वेळी, ते पेमेंट मशीनवर वापरले जातात. तेथे एक विशेष चिन्ह () देखील बनविलेले आहे. या मशीनवर सुमारे 4 सेंटिमीटरच्या अंतरावर कार्ड ठेवावे किंवा दर्शवावे लागेल आणि आपल्या खात्यातून पैसे वजा केले जातील. कार्ड स्वाइप करण्याची किंवा डिप करण्याची आवश्यकता नाही, तसेच पिन प्रविष्ट करावा लागणार नाही.
अधिक पेमेंटसाठी पिन व ओटीपी आवश्यक – 1 जानेवारीनंतर केवळ पिन किंवा ओटीपीवर 5 हजार रुपयांपेक्षा अधिक पैसे भरले जातील. म्हणजेच, जर तुमचे कार्ड एखाद्या दुसर्‍याने घेतले तर तो एकावेळी किमान 5 हजार रुपयांमध्ये खरेदी करू शकतो तसेच खात्यातून अधिक पैसेदेखील काढू शकतो.
प्रश्न- माझे कार्ड हरवले आणि कोणाला सापडले तर काय करावे?
उत्तर- सरकारी बँकेच्या एका वरिष्ठ अधिकाऱ्याने एका वृत्त संस्थेला सांगितले की, अशा परिस्थितीत तुम्हाला ताबडतोब बँकेला कळवावे लागेल आणि कार्ड ब्लॉक करून घ्यावे लागेल. जर आपली माहिती येण्यापूर्वी एखाद्याने खरेदी केली असेल, तर बँक त्याच्याकडून पैसे वसूल करेल.
प्रश्न – मशीनमधून पास झाल्यानंतर कार्डद्वारे पेमेंट होईल का?
उत्तर- तज्ज्ञ सांगतात की, कार्ड आणि मशीन दरम्यान 4 सेंटिमीटर अंतर असले पाहिजे, तरच पेमेंट होईल. खिशात कार्ड ठेवल्याने आपोआप पेमेंट होणार नाही.
आनंद महिंद्रानेदेखील चिंता व्यक्त केली आहे – महिंद्रा समूहाचे अध्यक्ष आनंद महिंद्रा यांनी सन 2018 मध्ये एक व्हिडिओ ट्विट केला होता, ज्यामध्ये एक व्यक्ती दुसर्‍या व्यक्तीच्या मागच्या खिशात असलेल्या कार्डवर मशीनला छुप्या पद्धतीने स्पर्श करीत होता आणि पेमेंट करताना दिसत होता. महिंद्राने लिहिले की, ‘हे शक्य आहे का? हे भीतीदायक आहे.
महिंद्राच्या ट्विटला उत्तर देताना व्हिसा दक्षिण आशियातील देशाचे प्रमुख टीआर रामचंद्रन यांनी लिहिले की, “असे होऊ शकत नाही. अशी युक्ती करणार्‍यास शिक्षा होऊ शकते.
